Lãnh đạo phường Cẩm Lệ thăm, dâng hương Khu di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia mộ Ông Ích Khiêm, Di tích lịch sử quốc gia lăng mộ Ông Ích Đường

Theo sử liệu, Ông Ích Khiêm tự là Mục Chi sinh ngày 21 tháng 12 năm Mậu Tý (tức 25 tháng 1 năm 1829) tại làng Phong Lệ, tổng Thanh Quýt, phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam (nay là phường Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng). Ông sinh ra trong gia đình nông dân nhưng từ thuở nhỏ đã nổi tiếng thông minh, lanh lợi. Không chỉ có công lớn đối với đất nước mà ông là người trực tiếp chỉ đạo trong việc cầm quân bảo vệ Đà Nẵng khi thực dân Pháp nổ súng tấn công xâm lược nước ta (vào năm 1858). Cả cuộc đời và sự nghiệp của ông là tấm gương sáng cho thế hệ con cháu muôn đời sau noi theo.
Ông Ích Đường (1884-1908) quê quán làng Phong Lệ, huyện Hòa Vang (nay là phường Cẩm Lệ, thành phố Đà Nẵng), cháu nội của danh tướng Ông Ích Khiêm; là một trong những người dẫn đầu cuộc đấu tranh cho những quyền lợi thiết thân của quần chúng nhân dân bị áp bức trong xã hội nửa thực dân phong kiến. ông từng theo chân Phan Châu Trinh vào Nam, ra Bắc vận động Duy Tân cải cách, đã từng vào căn cứ Phồn Xương của Hoàng Hoa Thám (1858 – 1913) trong núi rừng Yên Thế (Bắc Giang) để tìm hiểu việc tổ chức kháng chiến chống Pháp. Năm 1908, hưởng ứng phong trào chống sưu thuế Trung Kỳ, ông đã chỉ huy nhân dân Hòa Vang chống sưu thuế, đồng thời đi vây bắt viên quan “sâu dân mọt nước” tên là Lãnh Điềm. Song việc không thành, vì chính quyền thực dân Pháp kịp đưa quân tới đàn áp. Để trả thù và để uy hiếp tinh thần nhân dân, chúng đem ông ra chém nơi bến sông cạnh chợ Túy Loan, giữa buổi sáng chợ đông. Tương truyền, trước khi bị hành hình, ông bày tỏ ý chí can trường, bất khuất, dõng dạc tuyên bố trước bọn đao phủ: “Giết Đường này sẽ có nhiều Đường khác. Còn mía thì còn đường, còn giặc thì còn Đường”.
Lăng mộ Ông Ích Khiêm được công nhận là Di tích lịch sử - Văn hóa cấp quốc gia vào ngày 12 tháng 7 năm 2001. Miếu và lăng mộ Ông Ích Đường được công nhận là Di tích cấp quốc gia vào năm 2013./.

Sông Yên